WAŻNIEJSZE DATY

Z DZIEJÓW KOŚCIOŁA W PILŹNIE

---

Pilźnieńska fara należy do najstarszych i najcenniejszy zabytków tego miasta. Badając najdawniejsze dzieje organizacji kościelnej na ziemi Małopolski Ks. Bolesław Kumor ustalił przed laty, że pilźnieńska parafia wraz z kościołem powstała już przed 1256 rokiem, a jej założycielami byli opaci tynieccy. Na pewno Kościół ten nie był tak okazały jak dziś.

Obecny istniał już za czasów Króla Kazimierza Wielkiego (1333 – 1370) ponieważ z tego okresu zachowało się wiele elementów kamiennych w jego muli.

Proboszczami w Pilźnie w tym okresie byli, Stanisław z Ropczyc (1400r) następnie Klemens (1449) Jan Janicki z Latoszyna (149 lr.) Ks. dr Stanisław uszka (1546r.) i inni.

• W roku 1400 Papież Bonifacy IX-ty udziela pozwolenia Bractwu Literackiemu N.M.P. na ufundowanie ołtarza.

• W 1400 roku świątynia ta spłonęła.

• W roku 1410 Biskup Krakowski P. Wysz zakłada przy kościele Kościele parafialnym w Pilźnie arcybractwo kapłańskie.

• W roku 1474 Miasto i Kościół zostaje spalone przez najazd Węgrów – młodzież i starców wymordowano, a dorosłych uprowadzono. Miasto nie mogło się podźwignąć z ruin w tym i kościół. W 1536 roku Bi-np przemyski Jan Dziaduski ogłosił pismem wydanym w Brzozowie składkę i spalony kościół w Pilźnie.

• Odbudowa kościoła trwała w latach 1482 – 1550 i w tym czasie kościół przybrał postać architektoniczną podobną do dzisiejszego. Wtedy podwyższono nawę główna i prezbiterium, oraz dobudowano kaplice 3czne i wieże z tym, że wieże nakryto blacha miedzianą w kształcie hełmu. Nabożeństwa w tym okresie odbywały się w kościele drewnianym pod wezwaniem Św. Andrzeja (dziś już nie istniejący) Wiadomo, że stał nad rzeką Dulczą na granicy Pilzna i Dulczówki, która w tym czasie była wsią. Kościół ten o jednej z powodzi przeniesiona na ul. Węgierska.

• W roku 1606 Kościół Parafialny podniesiono do godności prepozytom.

• W roku 1700 kościół ponownie został zniszczony przez pożar.

• Do roku 1757 prowadzono odbudowę i większe remonty, w tym czasie kupiono i założono w wieży pierwszy zegar.

• W roku 1785 zniesiono arcybractwo kapłańskie władze austryjackie skonfiskowały złote przedmioty i srebrne.

• W roku 1807 Biskup Przemyski Antoni Dąb – Gołszewski tworzy w Parafii Pilzno wikariat zwany „surrogatia Pilznenzis”.

• W roku 1877 pożar kościoła, plebani, budynków przykościelnych (spłonęły dachy kościoła – stopił się dzwon na wieży i zegar oraz pokrycie wierzy blachą miedzianą) .

• Inicjatorem i w części fundatorem odbudowy był ówczesny proboszcz dziekan – prałat Ignacy Wieniewa Długoszewski. W czasie odbudowy dokonano zamiany kształtu wieży, zamiast dawnego baniastego hełmu, osadzono obecną wierze neogotycką.

• Ksiądz Proboszcz Ignacy Wieniawa Długoszewski jest fundatorem w 1887 roku po remoncie kościoła kamiennego neogotyckiego głównego ołtarza. W tym czasie przeniesiono i osadzono na tęczy wizerunek ukrzyżowanego Pana Jezusa na tle Jerozolimy. Urządzając po spaleniu wnętrze kościoła przeniesiono do kościoła figurę Matki Boskiej z Dzieciątkiem, która niegdyś stała w kapliczce na cmentarzu przykościelnym.

• W roku 1893 Proboszcz późniejszy prałat – dziekan Ksiądz Karol Fąferko własnym kosztem funduje do kościoła neogotycki ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa. Stoi on W miejscu dawnego brackiego ołtarza – Braci Literackiej.

• W celu upiększenia wnętrza kościoła jest wmurowywanie wielu tablic znakomitych Pilźnian i z okazji różnych rocznic.

• Do najcenniejszych należy epitafium Sebastiana Petrycego z jego podobizna ufundowane staraniem Księdza Proboszcza i Burmistrza Pilzna. Sebastian Petrycy ur. w Pilźnie w 1554 roku zmarł w 1626 roku. Sześciokrotny Rektor Wszechnicy Jagiellońskiej, autor wielu dzieł – – chluba naszego miasta.

• Druga taka postacią jest epitafium dla uczczenia pamięci Księdza Dr Karola Szczeklika (1864 – 1908) zasłużonego dla Pilzna jest on autorem monografii naszego miasta „Pilzno i pilźnianie”.

• Wnętrze kościoła wypełnia na ścianach i sklepieniach bogata polichromia secesyjna – zaprojektowana i wykonana przez artystę malarza z Krakowa -Karola Maszkowskiego 1908 roku. Fundatorem tego dzieła byli parafianie ze starostą pilźnieńskim W. Boguckim czele, o czym świadczy napis na ścianie w Prezbiterium.

• Pilźnieńska fara posiada trzecie co do ilości dzwony. Jak piszemy wyżej — pierwszy dzwon stopniał w czasie pożaru na wieży w 1877 roku. Następne trzy umieszczone na dzwonnicy na zabrali Austriacy w 1917 roku. Obecne dzwony zostały umieszczone na wierzy w 1929 roku staraniem Komitetu Odbudowy Dzwonów, któremu przewodniczy działacz społeczny Ludwik Szwajkowski wraz z Proboszczem Dziekanem Florianem Morylem i Katechetom Janem Grądzielem przy pomocy Pilźnian w Chicago. Dzwony te poświecono 17 marca 1929 roku czego dokonał biskup tarnowski Edward Komar w asyście starosty Dreckiego.

• Dzwony te noszą imiona Jan – Józef – Maryja – Dzwony te przetrwały okres drugiej wojny światowej milcząc cały czas. Pierwszy raz po wojnie głos ich usłyszano na rezurekcji w 1945 roku.

• Po pożarze w 1877 roku o którym piszemy wyżej sprawiono wiele do wyposażenia wnętrza kościoła i odnowiono te które zostały uratowane:

• Po za tymi które już opisaliśmy wchodząc do kościoła głównym wejściem po lewej stronie niszy pomiędzy filarami stoi ołtarz poświęcony Matce Boskiej Częstochowskiej- jest barokowy z początku XVIII wieku — jest on wykonany na desce zdobi drewniana rzeźba i złocona suknia z dwoma koronami. Powyżej umieszczono w 1987 roku mniejszy obraz Matki Boskiej Lichńskiej przywieziony przez pierwszą pielgrzymkę parafian Pilzna do Lichenia. U samego szczytu unosi się rzeźba srebrnej gołębicy — Ducha Świętego, a po niżej ustawiony na ołtarzu jest obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.

• Dwa ołtarze w nawie północnej są poświęcone Matce Boskiej Różańcowej i Św. Sebastianowi. – ołtarz Matki Boskiej Różańcowej jest neorenesansowy i pochodzi z 1893 roku. Ołtarz Św. Sebastian jest o wiele starszy i pochodzi z początku XVIII wieku jest podobny do ołtarza Matki Boskiej Częstochowskiej.

• W nawie południowej znajduje się jeden z najstarszych ołtarzy pilźnieńskiej faiy który nie uległ spaleniu. Niegdyś poświecony apostołom Piotrowi i Pawłowi, a obecnie dwóch imion jako główne Św. Józefowi, Piotrowi i Pawłowi. Ołtarz ten pochodzi z XVIII wieku centralny obraz Św. Józefa jest kopią wg. włoskiego malarza w XVII wieku Guido Reniego namalowała go malarka z Dębicy rodowita pilźnianka Bronisława Węgrzyniak z domu Niegosz jako wotum za ocalenie podczas wojny.

• Ambona – chór i organy pochodzą z połowy XVIII wieku i mają charakter rokowy.

• Chrzcielnica stoi przy bocznym ołtarzu Serca Pana Jezusa jest wykonana z kolorowego marmuru – neogotyckiego w kształcie ośmiobocznego kielicha, zakupiona została w 1898 roku ze składek parafian.

• Stacje drogi krzyżowej są rozmieszczone na ścianach w tylniej części nawy głównej i nawach bocznych. Stacje te zostały sprowadzone z Tyrolu w 1899 roku ufundowane ze składek parafian i odpowiadają wyglądem do dwóch ołtarzy bocznych również sprowadzonych z Tyrolu.

• Stale – ławki – konfesjonały to dzieła miejscowych artystów stolarzy wykonane na przestrzeni dwudziestego wieku.

• Tak wyposażoną naszą świątynie zastała druga wojna światowa. Musimy stwierdzić, że mimo bliskości frontu, jaki stał przez dłuższy czas i zniszczenia, jakim uległo centrum miasta, świątynie naszą zachował Pan bez poważniejszych uszkodzeń, wprawdzie zostały uszkodzone dwa witraże przy głównym ołtarzu i nieznacznie dach to reszta oparła się nawale wojny.

• Po zakończeniu II wojny światowej przystąpiono do usuwania uszkodzeń już w 1946 roku. Pracami tymi zajął się nowo mianowany proboszcz Ks. Józef Midura. Dokonano remontu dachu i witraży zakrystia otrzymała nowa polichromie, która wykonał artysta malarz Stanisław Westwalewicz.

• Rozpoczęte prace zostały przerwane w związku z przeniesieniem Ks. Midury na proboszcza parafii Zaborów.

• Wrócono do realizacji tego planu dopiero w 1972 roku, gdy funkcje proboszcza obioł Ks. Prałat Julian Galas. Dokonano modernizacji niegdyś opracowanego planu — zatwierdzono przez władze administracyjno – konserwatorskie i przystąpiono do generalnego remontu rozpoczynając od naprawy ścian Świątyni – wymiany części więźby dachowej tak nawy głównej jak i prezbiterium i wierzy, oraz zmieniono w całości pokrycie kościoła blachą miedzianą. Prowadzono również prace konserwatorskie wewnątrz kościoła odnawiając polichromie, ołtarze, organy, ambonę i inne wyposażenie także prace te trwały do roku 2000 – ego przy znacznej pomocy parafian i Fundacji Polsko Niemieckiej. W ramach tego odnowienia zamieniano drzwi główne wejściowe do kościoła z drewnianych na mosiężne i boczne z drewnianych na kłute metalowe.

• W roku 1998 dokonano osuszenia kościoła przez wykonanie i ujęciu wód opadowych z rynien, co dało pozytywny rezultat. Dokonano również wyłożenia całego placu byłego placu cmentarza przykościelnego kostką brukową. Poważny udział w sfinansowaniu tego zadania miały Kółka Rolnicze Pilzna i Dulczówki i Urząd miasta Pilzna.

• Po objęciu probostwa przez Księdza Kanonika Józefa Jabłońskiego w roku 2000., – rozpoczęto prace przy wyposażeniu zakrystii. Staraniem księdza proboszcza Józefa Jabłońskiego założono na wierzy kościelnej nowe zegary oraz dokonano generalnego remontu dzwonów. Za kadencji Księdza proboszcza Jabłońskiego wymieniono stare ogrzewanie na nowe, nowoczesne ogrzewanie gazowe. W roku 2003 parafia pod wezwanie Św. Jana Chrzciciela w Pilźnie przystąpiła do budowy nowej plebani. Budowę zakończono roku 2008. Poświęcenia nowej plebanii dokonał Ks. Biskup Ordynariusz Wiktor Skworc. W październiku 2011 roku została poświęcona i oddana do kultu Kaplica Błogosławionego Jana Pawła II. Kaplica znajduje się w bocznej, południowej nawie pilźnieńskiej fary. Fundatorami kaplicy są parafianie, którzy wraz z proboszczem Ks. Józefem Jabłońskim urządzili te kaplice jako wotum wdzięczności Bogu za wielki pontyfikat Jana Pawła II.

  Na przestrzeni dziejów kościoła parafialnego gorliwi proboszczowie z wiernymi parafianami troszczyli się o jego wygląd i dokładali wiele starań, aby pilźnieńska Fara stawała się coraz piękniejsza.