Jest jednym z dwóch (obok sakramentu namaszczenia chorych) sakramentów uzdrowienia. Sakrament ten umożliwia przebaczenie grzechów, nazywany jest też sakramentem nawrócenia, spowiedzi czy pojednania. Człowiek, który grzeszy, rani cześć i miłość Boga oraz własną godność człowieka, a także narusza duchowe dobro Kościoła. W świetle wiary nie ma większego zła niż grzech. Dlatego z łaski Boga, pełnego miłosierdzia i troski o zbawienie ludzi, rodzi się powrót do komunii z Nim, utraconej przez grzech. Należy prosić o ten dar dla innych i dla siebie. Powrót do Boga zakłada ból i odwrócenie się od popełnianych grzechów oraz mocne postanowienie niegrzeszenia w przyszłości. Źródłem nawrócenia jest nadzieja w Boże miłosierdzie. Żal za grzechy winien wypływać motywów ukierunkowanych wiarą. Gdy jest powodowany miłością do Boga, nazywamy go żalem doskonałym, gdy motywy są inne, mówimy o żalu niedoskonałym. Osoba chcąca dostąpić pojednania z Bogiem i Kościołem, musi wyznać przed spowiednikiem wszystkie niewyznane jeszcze grzechy ciężkie, które przypomniał sobie po zbadaniu sumienia. Nie jest tak samo konieczne wyznawanie grzechów lekkich, jednak Kościół zachęca do tego. Dla wynagrodzenia szkód spowodowanych przez grzech, spowiednik nakazuje penitentowi wypełnienie konkretnych czynów pokuty lub zadośćuczynienia. Pomaga to w postępowaniu w sposób godny ucznia Chrystusa. Przebaczać grzechy w imieniu Jezusa mogą tylko upoważnieni do tego przez Kościół kapłani.
Skutki sakramentu pokuty • pojednanie z Bogiem – przywrócenie łaski Bożej i ponowne zjednoczenie w przyjaźni z Bogiem. Następuje przywrócenie godności i dóbr życia dzieci Bożych. • pojednanie z Kościołem – sakrament pokuty przywraca naruszoną lub zerwaną przez grzech wspólnotę braterską. Dzięki temu nie tylko leczy powracającego do komunii kościelnej, ale także ożywia życie Kościoła. • darowanie kary wiecznej spowodowanej przez grzechy śmiertelne – przez sakrament pokuty grzesznik niejako uprzedza sąd jaki nastąpi na końcu życia ziemskiego. Przez spowiedź człowiek dokonuje wyboru między życiem a śmiercią i dzięki nawróceniu może wejść do Królestwa Bożego, z którego wyklucza grzech ciężki. • darowanie, przynajmniej częściowe, kar doczesnych, będących skutkiem grzechu • pokój i pogoda sumienia oraz pociecha duchowa • wzrost sił duchowych do walki, jaką musi prowadzić chrześcijanin.
